‌استريل كردن ست ها و لوازم جراحي بي شك از اهميت بسزائي بر خوردار است. 

پيشرفت روزافزون دانش پزشكي همراه با رشد فزاينده دست آوردهاي تكنولوژي پزشكي، امروزه ، افق هاي جديدي را در عرصه درمان و مداواي بيماران گشوده است. از سوي ديگر جراحي به عنوان يكي از اساسي ترين شيوه‌هاي درمان همه روزه ، سهم بيشتري را در بهبود و بازيافت سلامت بيماران ايفا مي كند. اتاق عمل يكي از حساس ترين قسمت هاي بيمارستان است چرا كه به علت اعمال وتجهيزات ويژه اي كه درآن وجود دارد كوچك‌ترين سهل انگاري درآنجا مي تواند عامل مرگ فرد يا افرادي شود. از اين رو از اولين لحظه طراحي اين اتاق توسط مهندسان تا لحظه لحظه تمامي عمل هاي جراحي، اعمال ويژه اي جهت حفاظت جان انسان ها صورت مي گيرد.

‌لباس سبز يا آبی پرسنل اتاق عمل 

نگاه كردن به رنگ آبي يا سبز مي تواند ديد پزشك از اشياي قرمز از جمله احشاي خون‌آلود را تقويت كند. مغز رنگ‌ها را نسبت به يكديگر تفسير مي‌كند. اگر جراح به چيزي خيره شود كه به رنگ قرمز يا صورتي باشد، حساسيتش را نسبت به آن ها از دست مي‌دهد. در واقع پيام‌هاي مربوط به رنگ قرمز در مغز محو مي‌شود كه مي‌‌تواند باعث شود پزشك تفاوت‌هاي ظريف رنگ‌اجزاي بدن را به درستي نبيند. نگاه كردن گاه به گاه به چيزي سبزرنگ مي‌تواند چشم‌ها را به تغييرات در رنگ قرمز حساس‌تر كند.

چنين تمركز شديد و مداومي بر روي رنگ‌هاي قرمز ممكن است باعث توهمات بينايي سبز رنگ روي سطوح سفيدرنگ شود كه حواس جراح را پرت مي‌كند. اين شبح‌هاي سبزرنگ در صورتي كه نگاه جراح از بافت‌هاي قرمز بدن به چيزي سفيد رنگ مانند پارچه‌هاي تخت يا لباس سفيد متخصص بيهوشي بيفتد، ممكن است ظاهر شوند. 

يك شبح سبز رنگ از احشاي قرمز بيمار ممكن است روي پس‌زمينه سفيد ظاهر شود. جراح به هر جا كه نگاه كند، اين تصوير پريشان‌كننده مانند نقاط نوراني شناوري كه پس از فلاش زدن دوربين جلوي چشمان شما ظاهر مي‌شود، ديد او را دنبال مي‌كند. اين پديده به اين علت رخ مي‌دهد كه نور سفيد حاوي همه رنگ‌هاي رنگين‌كمان از جمله سبز و قرمز است، اما از آنجا كه ديد جراح حساسيتش را به رنگ قرمز از دست داده است، مغز پيام‌هاي دريافتي را به رنگ سبز تفسير مي‌كند.

مركز استريل (CSR)

‌استريل كردن ست ها و لوازم جراحي بي شك از اهميت بسزائي بر خوردار است. استريل كردن به معني از بين بردن تمام موجودات زنده است. لازمه اجتناب نا پذير انجام اعمال جراحي شرايطي كاملا استريل است . در آموزش تكنيك هاي آسپتيك تاكيد مي‌شود ؛ لوازم استريل است يا خير، استريليزاسيون امري مطلق است يعني وسيله اي تقريبا استريل در حيطه استريليزاسيون مفهومي ندارد. CSR در بيمارستان را اگر نتوان قلب بيمارستان ناميد بي شك مي توان آن را به عنوان شاهرگ حياتي كليه فعاليت هاي و خدمات بيمارستان در نظر گرفت. عملكرد نادرست اين بخش فعاليت اتاق عمل را ناكام خواهد كرد. CSR يا مركز استريل، مكاني است كه كليه وسايل مورد لزوم بخش ها و اتاق عمل بيمارستان در آنجا ضدعفوني و استريل مي شوند.

‌خصوصيات فيزيكی مركز استريل

بهترين مكان براي قرارگيري بخش CSR در نزديكي اتاق عمل است تا در هنگام حمل وسايل براي استريل كردن، مشكلاتي مانند هدر رفتن وقت و انرژي و ايجاد خسارت به دستگاه ها و وسايل پيش نيامده و وسيله مورد نظر به موقع به اتاق عمل تحويل داده شود . 

انبار اقلام كثيف و استريل نشده كاملا از هم مجزا و مشخص باشند. براي اينكار استفاده از تابلو و برچسب الزامي است . 

قسمت تميز و كثيف بخش استريل بايد كاملا از هم مجزا باشند و رفت و آمد به آن‌ها كاملا كنترل شده باشد . 

درب ورودي بخش CSR بايد به اندازه اي بزرگ باشد(حدودا 20/2 متر) تا عبور و خروج ترالي و برانكار به راحتي امكان پذير باشد . 

در ورودي به CSR ، سياست خط قرمز به منظور حفظ حريم قسمت استريل كاملا مشخص و با نصب تابلو رعايت آن الزامي شود و هشدارهاي لازم ارائه شود . 

در ورودي بخش CSR مكاني به عنوان رختكن جهت تعويض كفش و پوشيدن گان در نظر گرفته شود . اين مكان نيز بايد با توجه به حجم فعاليت CSR ، فضاي لازم را در برگيرد و مكان قرارگيري كفش و دمپايي (تميز / كثيف) در آن تعبيه شود . 

در مركز استريل يك درب جهت ورود و خروج كاركنان در نظر گرفته شود و تردد افراد متفرقه محدود و كاملا كنترل شود. تحويل يا تعويض وسايل نيز از طريق پنجره اي كه به اين كار اختصاص يافته است انجام پذيرد . 

قسمت نگهداري وسايل استريل بايد از محوطه CSR جدا باشد و اين جداسازي بايد حتما از درب تحويل وسايل استريل جلوتر باشد . 

سيستم تهويه CSR بسيار اهميت داشته و بايد بتواند به خوبي كار كند . دما در بخش مذكور به دليل كاركرد دستگاه هاي اتوكلاو عموما بالا است . بنابراين بايد با استفاده از تهويه مناسب بتوان آن را در 27 تا 37 درجه سانتيگراد نگه داشت . 

در صورت نصب اتوكلاوهاي گازي نظير اتيلن اكسايد بايد سيستم تهويه جداگانه براي اين اتوكلاوها در نظر گرفته شود تا از سيستم تهويه مركزي مستقل باشد . 

مكان هاي شستشو و سينك هاي اختصاص يافته بدين امر بايستي يكسره باشند . 

در سطح اول وظيفه CSR توسط يك يا دو دستگاه فورا انجام مي پذيرد و احتياجي به اتوكلاو نيست در عين حال مي توان يك اتوكلاو 150 ليتري براي آن در نظر گرفت.

دستورالعمل مربوط به مركز استرليزاسيون

1- تست هاي اتوكلاو طبق دستورالعمل داخل بسته ها گذاشته شود و پشت نوار تست تاريخ -شيفت-شماره اتوكلاو نوشته شود.

2- بسته ها نبايد بيشتر از 6كيلوگرم باشد وهمچنين اندازه (عرض پك‌ها) حداكثر 45 سانتي متر بايد باشد.

3- پك ها وبسته هاي عمل بايد به صورت عمودي (ايستاده ) در اتوكلاو قرار داده شود وبه حالت خوابيده نبايستي باشد.

4- پك ها بايد محكم بسته شود و در حالتي گذاشته شود كه بين آن ها فضا جهت عبور بخار باشد واتوكلاو خيلي نبايد پر شود.

5- اطـراف پـارچـه هـاي بستـن وسـائـل بـايـد دوخته شده وسالم باشد.

6- پس از در آوردن پك ها از اتوكلاو بايد كاملا خشك باشد و با دست مرطوب پك ها جابه جا نشود.

7- درصورتي كه تست هاي اتوكلاو پس از استريليزاسيون تغيير رنگ نداده باشند بايستي از استفاده ‌ ‌بسته عمل خودداري كرده و فورا با ثبت شماره اتوكلاو، تاريخ و نوع بسته عمل به مسئول اتـاق عـمل و مسئول كنترل عفونت اطلاع داده شود. 

8- هنگام تحويل ست ها و بسته هاي عمل كـلـيـه وسـائـل آن بـايـد كـنترل شود. در صورت مـشــاهــده آثــار كـثـيـفــي بــر روي آن هـا پـرسـنـل C.S.Rبايستي آن ها را تميز كنند.

9- كليـه وسـائـل داخـل ست ها و بسته هاي عمل كه از بيرون آورده مي شوند. بايستي توسط پرسنل C.S.Rكنترل و بسته بندي شود.

10- ديـش هـا و پـك هاي عمل توسط افراد غير‌مسئول به هيچ وجه نبايد بسته شود. 

11- از ورود افــــــراد مـــتـــفــــــرقــــــه بــــــه مـــحـــــل استريليزاسيون بايستي خودداري شود.

12- هنگام خروج از واحد كليه پرسنل بايستي كفش و لباس خود را تعويض كنند. 

13- هنگام كار از ماسك ودستكش استفاده شود.